استفاده بی‌سابقه از موشک‌های THAAD برای دفاع از اسرائیل
نشریه اسرائیلی هاآرتص گزارش داده است که ارتش ایالات متحده در بازه زمانی ۱۱ روزه (از ۱۳ تا ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵) برای دفاع از اسرائیل در برابر حملات موشکی ایران، ۹۳ فروند موشک رهگیر سامانه دفاع موشکی THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) شلیک کرده است. این اقدام بی‌سابقه، هزینه‌ای بالغ بر ۱.۲ میلیارد دلار به دنبال داشته و معادل دو سال تولید سالانه این موشک‌ها (با نرخ تولید ۳۶ تا ۴۸ موشک در سال) را مصرف کرده است. در این مقاله تحلیلی، به بررسی ابعاد این رویداد، دلایل استفاده گسترده از THAAD، و پیامدهای استراتژیک و اقتصادی آن برای ایالات متحده و منطقه می‌پردازیم.
استفاده بی‌سابقه از ۹۳ موشک THAAD در ۱۱ روز برای دفاع از اسرائیل، نشان‌دهنده شدت تهدیدات موشکی ایران و محدودیت‌های سیستم‌های دفاع موشکی کنونی است. هزینه ۱.۲ میلیارد دلاری این عملیات و مصرف معادل دو سال تولید موشک‌های THAAD، چالش‌های اقتصادی و لجستیکی دفاع موشکی را آشکار کرد.
جزئیات استفاده از موشک‌های THAAD
سامانه THAAD یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های دفاع موشکی ایالات متحده است که برای رهگیری موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد، میان‌برد و میان‌برد پیشرفته در فاز نهایی پرواز (داخل یا خارج از جو) طراحی شده است. هر موشک رهگیر THAAD بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون دلار هزینه دارد، و با شلیک ۹۳ موشک در ۱۱ روز، هزینه کل این عملیات بین ۱.۱ تا ۱.۴ میلیارد دلار برآورد می‌شود. این رقم، که در ابتدا حدود ۸۰۰ میلیون دلار تخمین زده شده بود، نشان‌دهنده شدت حملات موشکی ایران و فشار بی‌سابقه بر سیستم‌های دفاعی اسرائیل و آمریکا است.
این عملیات در پاسخ به حملات موشکی ایران، شامل موشک‌هایی مانند غدر، عماد، خیبرشکن و موشک مافوق صوت فتاح-۱، انجام شد.
این حملات به‌دنبال عملیات نظامی اسرائیل موسوم به «شیر برخاسته» علیه تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران در ژوئن ۲۰۲۵ صورت گرفت. سامانه THAAD در کنار سیستم‌های دفاعی اسرائیل مانند آرو ۲، آرو ۳، دیویدز اسلینگ و گنبد آهنین، نقش کلیدی در دفع این حملات ایفا کرد، اما ناکامی‌های گزارش‌شده در رهگیری برخی موشک‌ها، مانند موشک مافوق صوت حوثی‌ها در ۴ مه ۲۰۲۵، محدودیت‌های این سامانه را نیز آشکار کرد.
زمینه‌های استراتژیک
استفاده گسترده از THAAD در این بازه زمانی کوتاه، نتیجه استراتژی ایران برای غلبه بر سیستم‌های دفاعی از طریق شلیک انبوه موشک‌های بالستیک بود. ایران با استفاده از ترکیبی از موشک‌های متعارف و پیشرفته، تلاش کرد تا دفاع موشکی اسرائیل و آمریکا را تحت فشار قرار دهد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران در این حملات از تمام ظرفیت خود استفاده نکرد و با شلیک «محدود» موشک‌ها، احتمالاً به‌دنبال جلوگیری از تشدید تنش یا حفظ ذخایر برای درگیری‌های احتمالی آینده بود.
ایالات متحده، که تنها ۷ سامانه THAAD در اختیار دارد (با هشتمین سامانه در حال تکمیل تا پایان ۲۰۲۵)، با چالش جدی کمبود ذخایر موشک‌های رهگیر مواجه شده است. با نرخ تولید سالانه ۵۰ تا ۶۰ موشک، جایگزینی ۹۳ موشک مصرف‌شده می‌تواند تا دو سال طول بکشد. این موضوع، به‌ویژه با توجه به تعهدات دفاعی آمریکا در مناطقی مانند کره جنوبی، گوام و هاوایی برای مقابله با تهدیدات کره شمالی و چین، نگرانی‌هایی را در مورد آمادگی نظامی ایالات متحده ایجاد کرده است.
پیامدهای اقتصادی و نظامی
هزینه ۱.۲ میلیارد دلاری این عملیات، که بیش از نیمی از بودجه سالانه تولید موشک‌های THAAD را شامل می‌شود، نشان‌دهنده ناپایداری اقتصادی دفاع موشکی در برابر حملات انبوه است. هزینه هر موشک THAAD (۱۲ تا ۱۵ میلیون دلار) در مقایسه با هزینه بسیار پایین‌تر موشک‌های تهاجمی ایران، به مشکل «نامتقارن بودن هزینه‌های دفاع در برابر حمله» اشاره دارد. این موضوع می‌تواند در درگیری‌های طولانی‌مدت یا چندجبهه‌ای، مانند درگیری‌های احتمالی در اقیانوس آرام با چین یا کره شمالی، چالش‌های جدی برای ایالات متحده ایجاد کند.
از منظر نظامی، مصرف ۱۵ تا ۲۰ درصد از ذخایر جهانی موشک‌های THAAD در یک بازه ۱۱ روزه، شکنندگی زنجیره تأمین دفاع موشکی آمریکا را نشان می‌دهد. برخی تحلیلگران معتقدند که اگر ایران حملات خود را تشدید یا طولانی‌تر می‌کرد، سامانه THAAD ممکن بود به‌طور کامل ناکارآمد شود. این موضوع به‌ویژه با توجه به ناکامی‌های گزارش‌شده در برابر موشک‌های مافوق صوت، مانند فتاح-۱، اهمیت توسعه نسل بعدی سیستم‌های دفاع موشکی را برجسته می‌کند.
سامانه THAAD با استفاده از فناوری «برخورد مستقیم» (hit-to-kill) و رادار پیشرفته AN/TPY-2، یکی از دقیق‌ترین سیستم‌های دفاع موشکی جهان است. با این حال، ناکامی‌های گزارش‌شده در برابر موشک‌های مافوق صوت، مانند نمونه‌های شلیک‌شده توسط حوثی‌ها، نشان‌دهنده محدودیت‌های این سامانه در برابر تهدیدات جدید است. این موضوع لزوم سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته‌تر، مانند سیستم‌های دفاع در برابر موشک‌های مافوق صوت، را برجسته می‌کند.
علاوه بر این، استقرار حدود ۱۰۰ سرباز آمریکایی برای عملیات این سامانه در اسرائیل، نشان‌دهنده پیچیدگی و نیاز به نیروی انسانی متخصص برای مدیریت THAAD است. این موضوع می‌تواند در درگیری‌های طولانی‌مدت به یک نقطه ضعف لجستیکی تبدیل شود، به‌ویژه اگر ایالات متحده نیاز به اعزام نیروهای بیشتر به مناطق دیگر داشته باشد.
